Er zijn in bijna iedere cultuur wel versies en namen voor hen die niet binnen de binaire gendernormen vallen van man en vrouw. Er zijn culturen waar die gendernormen helemaal niet bestaan. Hieronder een (zeer waarschijnlijk onvolledige) lijst van culturen en voorbeelden waar er buiten het binaire genderstelsel wordt getreden, gebaseerd op de lijst van PBS.org (Zie http://www.pbs.org/independentlens/content/two-spirits_map-html/ 1-3-2019). Deze lijst wordt vaak naar gerefereerd, maar er zitten slechts weinig bronnen bij. Ik heb dus de hele lijst gecheckt (en hier en daar foutjes eruit gehaald), en overal een bron bij gezocht om te checken of het wel écht waar is wat er staat.
Alyha and Hwame (Mohave, Noord-Amerika)
De Mohave tribe in de VS maakt(e) onderscheid tussen de Alyha mensen met een mannelijke identiteit en vrouwelijk fysiek), en Hwame (mensen met een vrouwelijke identiteit en een mannelijk fysiek). Wanneer pubers lang genoeg zich gedragen naar de andere sekse dan die ze zelf zijn, organiseren de ouders een travestie ceremonie. In de ceremonie wordt het kind’s initiatie en inclinatie aangekondigd aan de omgeving. De Alyhas trouwden met mannen, en waren geaccepteerd door de community. Er werd geloofd dat ze spirituele krachten beheersten, en een enorm begrip van beide sekses.
Zie o.a. Elizabeth C. Lyons, Normal for Whom? Gender Acculturation in Native American Communities, 2 DePaul J. Women, Gender & L. 87 (2011)
Ankole (Uganda)
Bij het Ankole volk in wat we nu kennen als Uganda was er bij het ritueel waarbij er werd gecommuniceerd met de god Mukasa. Deze ceremonie werd geleid door een priester of priesteres, een Mandwa. Aangezien Mukasa een mannelijk figuur was, kleedde de priesteres – als die de ceremonie leidde – zich ook mannelijk.
Zie Bolich, Crossdressing in Context, Vol. 4 Transgender & Religion, Volume 4, Lulu.com, 1 jan. 2009
Aravani (Tamil Nadu)
De aravani zijn onderdeel van de Hijra traditie: geboren man maar al heel jong de vrouwelijke genderrol aannemen. Hun naam komt van de mythe over de bruiden van Aravan. Ze hebben ontraditioneel mannelijke beroepen (zoals koken, dansen) en voorzien niet-Avari mannen van homoseksuele diensten. Je zou ze kunnen onderscheiden met 4 kenmerken waarvan sommigen afwijkend zijn van de Westerse ideeën over homoseksuelen: ze kleden zich anders dan de meeste mannen; ze hebben geen sexuele relaties met vrouwen; ze hebben ontraditionele beroepen; en ze hebben geen seksuele relaties onder henzelf.
Zie Mahalingam, Ramaswami. (2003). Essentialism, Culture, and Beliefs About Gender Among the Aravanis of Tamil Nadu, India. Sex Roles. 49. 10.1023/A:1025828606094.
Ashtime (Maale, Ethiopië)
Bij de Maale in zuid Ethiopië refereren naar travestieten/ eunuchs met Ashtime. Zij hebben een belangrijke rol gehad in de elite kringen binnenshuis, in taken die vrouwen voor de menopauze niet mochten doen. Alhoewel er nog een aantal Ashtime zijn heden ten dage, zijn er nog maar weinig. Tegenwoordig worden ze als ‘abnormaal’ gezien.
Zie o.a. Northeast African Studies, Vol. 1, 2015, pp. 35-66. ISSN 0740-9133 & Roscoe, W & Murray, S. (2014) Homosexuality in Ethiopia and Horn of Africa www.masteradrian.wordpress.com
Bakla (Philippines)
De Bakla zijn mensen geboren in een mannelijk lichaam die vrouwelijke kleding, gedragingen en sociale rollen op zich nemen. Ze bestaan in de Philippines als 3e gender al sinds eeuwen, maar worden in de recente jaren erg gemarginaliseerd. De bakla zijn niet hetzelfde als wat in het Westen wordt bedoeld met een homoseksuele man: ze hebben wel seksuele relaties met lalake (‘echte’ mannen), maar nemen de vrouwelijke rol in die relaties en in het dagelijkse leven aan.
Zie https://www.academia.edu/5155866/Bakla._The_creation_of_a_Philippine_gay-identity 2-3-2019 of https://iias.asia/sites/default/files/IIAS_NL35_13.pdf (PDF) 2-3-2019
Bangala (DR Congo)
De Bangala in Congo hebben het geloof dat de shamans verkleed in vrouwelijke kleding moord konden oplossen. Ook verkleedden mannen die last hadden van slechte geesten zich in vrouwelijke kleding, in het geloof dat ze op die manier de geesten zouden kunnen misleiden.
Zie Perkins, R. (1995) Cross-Dressing Magic, Intersexuals and Feminine Husbands in Polare Magazine (last reviewed September 2015)
Burrnesha (Albanie)
De gezworen maagd. Het is een bijzonder oude gendervorm die aan het uitsterven is: er zijn nog maar zo’n 40 Burrnesha in de Balkan. Al in de 15e eeuw kunnen er Burrnesha gevonden worden. In die tijd was de vrouw de helft van de man waard (12 runderen), en ze mochten alleen voor de kinderen zorgen en het huis onderhouden. De gezworen maagd is uit nood geboren, aangezien er veel oorlog en dood in de regio was. Als de patriarch zonder zonen overleed, waren de vrouwen machteloos. Als deze een ode van maagdelijkheid namen, konden ze de rol van de patriarch overnemen, wapens dragen, eigendommen hebben en vrij rondgaan. Ze leefden als mannen en werden omgeven door mannen, ook al hielden ze meestal hun vrouwelijke namen. In publiekelijk leven stonden ze hoog in het aanzien.
Zie https://www.smh.com.au/world/at-home-with-albanias-last-sworn-virgins-20080627-gdsjs1.html?page=fullpage#contentSwap1 2-3-2019
Calabai’, Calalai’, en Bissu (Indonesië)
De Bugis in Zuid Sulawesi erkennen 3 sekses (man, vrouw, intersekse) en 5 genders: oroané, makkunrai, calabai, calalai, en bissu. De Oroané zijn mensen die biologisch mannelijk zijn en ook als man identificeren en door het leven gaan. De Makkunrai zijn mensen die biologisch vrouwelijk zijn en ook als vrouw identificeren en door het leven gaan. De Calabai zijn mensen die biologisch mannelijk zijn maar als vrouw identificeren en een vrouwelijke rol aannemen in het leven. De Calalai zijn mensen die biologisch vrouwelijk zijn maar als man identificeren en een mannelijke rol aannemen in het leven. Over het algemeen hebben zowel de Calabai als de Calalai geen interesse in een fysieke transitie naar de andere sekse, nemen non-binaire gender expressies aan en worden ook over het algemeen zo geaccepteerd in de samenleving.
De Bissu zijn traditionele priesters, die worden gezien als mannelijk, vrouwelijk, sterfelijk en goddelijk in één. Een aantal van deze Bissu worden intersekse geboren, maar niet allemaal. Ze zien er vaak als beide genders of non-binair uit, en het is het mengen van de genders waardoor er wordt geloofd dat de Bissu spirituele krachten hebben. Er wordt geloofd dat ze een unieke connectie met het spirituele hebben en worden daarvoor ook aanbeden.
Zie http://akkadium.com/beyond-binary-five-genders-of-the-bugis/ 2-3-2019
Tsjoektsjen (Siberië)
De Tsjoektsjenen (Chukchi in Engels) en buren Koryak en Kamchadai zijn een nomadisch en sjamanistisch volk. Sommigen onder hen krijgen van de geesten een boodschap dat ze zich dienen te kleden en gedragen als de tegenovergestelde gender. Ze doen dit voor kortere of langere tijd. Sommigen nemen ook een partner van de ‘correcte’ sekse, en doen soms ook een geboorte na. Het moge duidelijk zijn dat het dus over het algemeen gaat om mensen die biologisch mannelijk zijn en met de vrouwelijke gender door het leven gaan.
Naast deze cross-gender personen, zijn de sjamanen van de Siberische volkeren vaak van een derde gender. Dit maakt deze sjamanen krachtig, en geeft ze toegang tot zaken waar ze normaliter geen toegang toe zouden hebben in verband met hun biologische sekse.
Zie Raven (2006) Ergi: The Way of the Third, een uittreksel van Whightridden: Paths of Northern-Tradition Shamanism op www.northernshamanism.org/shamanic/techniques/gender-sexuality/ergi-the-way-of-the-third.html
Fa’afafine (Samoa – Polynesië)
De Fa’afafine heeft altijd al bestaan in de Samoa cultuur. Vertaald betekend het ‘zoals (fa’a) een vrouw (fafine)’. Jongens die vrouwelijk gedrag vertonen worden al sinds eeuwen in de Samoa cultuur geaccepteerd als fa-afafines door hun familie en de maatschappij. Het is niet mogelijk om deze fa’afafines in de Westerse categorien als man/ vrouw/ transgender/ travestiet/ homoseksueel te plaatsen: de Fa’afafines identificeren zich als een aparte gender.
Traditioneel gezien ging het ook wel eens anders: de familie van een fa’afafinea dat niet voldoende meisjes had gekregen, en een overvloed aan jongens. De familie koos dan een jongen uit om te helpen met het vrouwen-werk, zodat de moeder kan worden ontzien. Deze fa’afafines bleven hun hele leven vrouwen-werk doen, maar trouwden over het algemeen wel met een vrouw.
Zie Fa’afafines: The Third Gender in Samoa op https://theculturetrip.com/pacific/samoa/articles/fa-afafines-the-third-gender & Fa’afafine – Samoan boys brought up as girls: https://www.abc.net.au/ra/pacific/people/hazy.htm
Fakaleiti (Tonga – Polynesië)
Net als bij de Fa’afafine in Samoa zijn de Fakaleiti in traditie vaak afkomstig uit families met te weinig meisjes, waardoor één of meerdere meisjes werd uitgezocht om de moeder te helpen. Heden ten dage zijn Fakaleiti niet per se uitgekozen, maar net als de F’afafines meer vrouwelijke jongens die daardoor opgroeien als met de vrouwelijke expressie en rol in de samenleving. Ook de Fakaleiti kunnen zich niet in het binaire genderstelsel van de Euro-Amerikaanse cultuur vinden, en identificeren zich als een ander soort gender dan wat in de Euro-Amerikaanse cultuur bekend is.
Zie o.a. de Lonlely Planet over Tonga: www.lonelyplanet.com/tonga/background/other-features/the-culture/f0229fd7-2660-4425-aeda-344cd5863436/a/nar/f0229fd7-2660-4425-aeda-344cd5863436/362960
Femminiello (Italië)
Refereert aan een mannelijke travestiet uit Naples, wat vertaald kan worden als ‘kleine vrouw-man’. Iedereen weet dat ze man zijn, ze ontkennen dit zelf ook niet, maar ze zijn geboren om vrouwelijke kleding te dragen en zich vrouwelijk te gedragen. Ze zijn goed geaccepteerd in de traditionele Napolitaanse cultuur, en femminiello is dan ook geen belediging, maar gewoon een beschrijving.
Zie http://www.naplesldm.com/femm.php 2-3-2019
Guevedoche (Dominicaanse Republiek)
De Guevedoche hebben een zeldzaam genetische variatie waardoor ze worden geboren met een tekort aan het 5-alpha-reductase enzym, die ervoor zorgt dat de testosterone in dihydro-testosteron wordt omgezet. Het dihydro-testosteron zorgt in de baarmoeder voor de vorming van de penis in plaats van de clitoris. Doordat dit niet gebeurt bij de Guevedoche, worden ze geboren met een fysiek die er vrouwelijk uitziet, maar met XY (mannelijke) chromosomen. Wanneer de puberteit begint, krijgen de Guevedoche een testosterone-boost waardoor alsnog de spiermasse, ballen en penis worden gevormd. Guevedoche vertaald dan ook als ‘penis wanneer twaalf’. Deze genetische variatie komt veel voor bij een slechts kleine groep mensen in de Dominicaanse Republiek.
De meeste Guevedoche leven de rest van hun leven als man, al krijgen sommigen een operatie om als vrouw verder te kunnen leven. Uit onderzoek blijkt dat de meeste Guevedoche sterke heteroseksuele voorkeuren heeft. Dit onderzoek, door Imperato-McGinley, concludeert daaruit dat de seksuele voorkeur van de mens dus voornamelijk voortkomt uit de hormonen die de baby in de baarmoeder toekomt, en niet de manier waarop iemand wordt opgevoed.
Zie BBC (20 Sept 2015) The extraordinary case of the Guevedoces op www.bbc.com/news/mgazine-34290981
Hijra (South Asia)
Een Hijra is een vrouw die in een fysiologische lichaam van een man is geboren, al wordt de term ook gebruikt voor mensen die intersekse zijn geboren. Letterlijk betekent Hijra ‘geen man, geen vrouw’, maar de meeste Hijra’s zeggen dat zij ‘als vrouwen’ zijn. Echter, ze onderscheiden zich van bijvoorbeeld de ‘typische’ Indiase vrouw doordat ze uitbundiger zijn gekleed, en meer aanwezig en handtastelijk zijn. Om een ‘echte’ hijra te worden, worden ze vaak gecastreerd. In India alleen al zijn tussen de 50.000 tot 200.000 Hijra’s (op een bevolking van 980 miljoen, dus 0,005 tot 0,02% van de bevolking).
Zie https://www.continuum.nl/artikel/seksedichotomie_als_cultureel_verschijnsel-_ii 2-3-2019
Kathoey (Thailand)
De Kathoey zijn beter bekend als de ‘ladyboys’. Ze zijn de ‘3e gender’ van Thailand. Ze staan bekend om geboren te zijn als man, maar een ‘vrouwelijk hart’ te hebben. Ze worden vaak als een ‘sago’ omschreven, een 2e type vrouw. Het is een brede term, maar over het algemeen werken ze in vrouwelijke beroepen en zijn meer zichtbaar en geaccepteerd in de Thaise cultuur dan de transgenders in de Westerse cultuur. Er zijn meerdere bekende Kathoey die bekend zijn in Thailand, en het is niet een fenomeen dat alleen in de steden zich afspeelt: ook de meeste dorpen hebben meerdere Kathoey. Legaal gezien zijn ze echter niet erkend, en er heerst ook nog een stigma op de coming out en het hebben van een zoon die Kathoey is.
Zie Duthel, H. (…) Kathoey Ladyboy: Thailand’s Got Talent, BoD – Books on Demand, 23 aug. 2013
Köçek (Ottomaanse Rijk)
De köçek zijn (jonge) mannen die als buikdanser in vrouwelijke kleding mensen entertainen, dat is, voornamelijk mannen. Uiteindelijk waren de köçek ook beschikbaar voor de man die het hoogste bod deed. Ze waren vaak slaven die in een paleis leerden om als köçek te kunnen optreden, en traden op voor leden van de overheid, maar ook in bars en andere plekken. De jongens konden pas 11 of 12 jaar oud zijn, en degenen met talent bleven aan tot ze een baard kregen. Deze traditie was actief van de 17e tot 19e eeuw. Vandaag de dag is het in Turkije alleen actief als danscultuur.
Zie https://repository.arizona.edu/bitstream/handle/10150/193284/azu_etd_2907_sip1_m.pdf;jsessionid=1AF0AAD9FDAAB654A0555DC9F0E1AE6F?sequence=1 (PDF) 2-3-2019
Lhamana (Zuni)
De genderrollen zijn bij de Zuni heel duidelijk ingedeeld, al hebben ze niet een directe relatie met de biologische sekse. De heilige geschiedenis van de Zuni maakt namelijk ook ruimte voor een derde ‘midden’ gender. In het verhaal van de origine van de Zuni is er een heilige rol voor het midden, een concept dat is stabiel, voorbeschikt. De schepper van de Zuni, de Awanowilona, is een godheid die zowel man als vrouw is.
De Lhamana zijn niet per definitie homoseksueel, transgender of intersekse, maar representeren een derde en midden-gender. Zuni kinderen worden cha’le genaamd, wat vertaald als ‘kind’, zonder referentie naar een gender. Wanneer de puberteit begint is er een inwijdingsritueel, specifiek voor jongens en een andere voor meisjes. Biologisch vrouwelijke Lhamana doen mee met de initiatie voor jongens. De biologisch mannelijke Lhamana dragen vrouwelijke kleding tijdens de puberteit en helpen de moeder met het huishouden. Lhamana van alle seksen kunnen ten alle tijden gemakkelijk tussen de verantwoordelijkheden en rechten van mannen dan wel vrouwen wisselen, waardoor ze als een brug tot balans voor de Zuni maatschappij werken.
Zie Adams, L (11 Apr 2018) The “middle” gender in Zuni religion te vinden bij Owlcation: https://owlcation.com/social-sciences/The-Midle-gender-in-Zuni-Religion
Mahu (Hawaii)
In de Hawaiian taal noemt men iemand met zowel de vrouwelijke als mannelijke geest een Mahu. De Mahu worden gerespecteerd binnen de Hawaiian cultuur als genezer, verzorgers en leraren van de oude traditie. Ondanks de kolonisatie heeft de Hawaiiaanse cultuur hun respect voor de derde gender weten te behouden.
Zie oa Credo Magazine (16 Febr 2016) The meaning of mahu op http://www.credomagazine.nl/the-meaning-of-mahu
Mammelukken (Egypte)
In het begin van het sultanaat van de Memmelukken in Egypte van 1200 tot 1700 werden intersekse kinderen die in de pubertijd mannelijke kenmerken gingen vertonen gevierd. Ze waren geroemd omdat ze vaak als vrouw waren opgevoed en alle vrouwelijke skills in de handen hadden, maar als man door het leven konden gaan.
Zie Tamer el-Leithy, “Of Bodies Chang’d to Various Forms . . .: Hermaphrodites and Transsexuals in Mamluk Society” (unpublished paper, Princeton University, 2001) in Rapoport, Y (2007) Women and Gender in Mamluk Society: An Overview, zie http://mamluk.uchicago.edu/MSR_XI-2_2007-Rapoport.pdf (PDF) 2-3-2019
Manis (Nepal)
De Manis zijn vrouwen geboren en levend in het fysiologisch lichaam van een man, die geïnteresseerd zijn in hetero mannen.
Zie http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4202893.stm 2-3-2019
Mashoga (Kenya, Tanzania)
De meeste mashoga zijn mensen met een mannelijk lichaam die al jong de vrouwelijke gender aannemen. Ze dragen vaak zowel mannelijke als vrouwelijke kleding, op een manier die alleen de mashoga doen. Ze nemen vaak de vrouwelijke rol aan, en hebben regelmatig een cruciale rol in trouwerijen.
Zie Appiah, A & Gates, H.L., Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience Oxford University Press, 2005
Metis (Nepal)
De Metis in Nepal worden sinds December 2007 volgens de Nepalese wet erkent. De Metis zijn biologisch mannelijk met een vrouwelijke gender identiteit of uiterlijk, dan wel biologisch vrouwelijk met een mannelijke genderidentiteit of uiterlijk. Deze gender identiteit zegt niks over hun seksuele voorkeur.
Ondanks de recente wettelijke legalisatie, is er een groot stigma op de Metis. Ze leven meestal als prostituee, en hebben veel kans op HIV. Groot onderdeel van die kans komt door verkrachting door wethandhavingsinstanties.
Zie o.a. Bochenek M & Knight, K Establishing a Third Gender Category in Nepal: Process and Prognosis in de Emory International Law Review: http://law.emory.edu/eilr/content/volume-26/issue-1/recent-developments/eshtablishing-a-third-gender-in-nepal.html & Wilson, E. Pant, S.B., Ekstrand, M. et.al. Stigma and HIV risk among Metis in Nepal in Culture, health and Sexuality op www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3030668
Mino (Benin)
De Mino van Dahomey (nu Benin) zijn een vrouwelijke militie van Dahomey, die woest vochten voor Dahomey. Er zijn zelfs vele verschillende Griekse mythes over de Mino, ofwel de Amazons van Dahomey: het vreselijke vrouwelijke leger. Mino betekend ‘our mothers’. Op het hoogtepunt zou het leger uit zo’n 6000 vrouwen hebben bestaan. De vrouwen hadden verschillende achtergronden: sommigen vrijwilligers, omdat ze armoede wilden ontvluchten of de verplichting om te trouwen, of omdat ze de eer in de oorlog zoeken. Maar ook onhandelbare dochters werden ingeschreven voor de militie met de reden dat ze meer geschikt zouden zijn om te vechten, dan om moeder te worden. Wanneer men een deel van de Mino was, was het verboden om sex te hebben omdat ze dan zwanger zouden worden en niet konden vechten. En iedere man die een soldaat probeerde aan te raken, werd gedood.
Sinds de Europese kolonisatie had de Mino militie geen nut meer en is een natuurlijke dood gestorven. Eind 20e eeuw zijn de laatste Mino gestorven. In de lokale verhalen leven de Mino nog steeds, als voorbeeld voor vrouwelijke emancipatie.
Zie Culture Trip (28 Sept 2016) A History of Female Empowerment: The Mino of Benin op https://theculturetrip.com/africa/benin/articles/a-history-of-female-empowerment-the-mino-of-benin
Muxe or Muxhe (Zapotec of Oaxaca – Mexico)
De Muxes, of Muxhes (uitgesproken Moo-shays) zijn mensen van een derde gender in de volkeren Zapotec en Oaxaca te Mexico. Het zijn mannen die van jongs af aan zich aangetrokken voelen tot het leven als een vrouw. Al in de Aztec en Mayan tijd waren er goden die zowel man als vrouw waren. Door de Spaanse kolonisatie en het Katholicisme heeft de mixed-gender cultuur in het grootste gedeelte van Mexico het niet overleefd, behalve in de omgeving van Juchitan: de meest traditionele regio van Mexico waar mensen nog Zapotec spreken in plaats van Spaans.
De Muxes doen over het algemeen vrouwenwerk, al is dat niet een must. Ze worden over het algemeen getolereerd heden ten dage, al is het geen paradijs. Tegenwoordig wordt de term ook voor homoseksuelen gebruikt.
Zie Lacey, M. (6 Dec 2008) A lifestyle Distinct: The Muxe of Mexico in The New York Times op www.nytimes.com/2008/12-07-weekinreview-07lacey.html & Munchies (11 aug 2015) Koken met Mexico’s derde geslacht op https://www.vice.com/nl/article/bmp3zv/koken-met-mexicos-derde-geslacht
Nadleehi en Dilbaa (Navajo – Noord Amerika)
De Nadleehi zijn vrouwelijke personen met mannelijke genitalia, en de Dilbaa zijn hen die worden geboren met vrouwelijke genitalia en masculine door het leven gaan. Ze zijn ook wel bekend als de Two Spirits (term afkomstig van de Indigenous Lesbian and Gay International Gathering in Winnipeg in 1990): zij die de 3e en 4e gender van de Navajo vormen. Nadleehi vertaald als ‘degene die is getransformeerd’. De Nadleehi werden gerespecteerd bij de Navajo omdat ze 2 genders in 1 persoon hadden. Ze waren kruideniers, genezers, raadgevers en pleegouders van wezen. Sinds de Amerikanisatie van de natives (welke begon rond 1500) hebben de Two Spirited het lastig In de late 19e eeuw tot begin 20e eeuw werden kinderen uit huis geplaatst, zodat ze de taal en de cultuur niet zouden leren.
Zie o.a. Ketcham (2011) Who Knew This Story of Nativa American Tradition op PFLAG Alamance: https://pflagalamance-org.cdn.ampproject.org/v/s/pflagalamance.org/2011/03/26/who-knew-this-about-native-american-tradition/amp/?usqp=mq331AQCCAE%3D&_js_v=0.1# & Fortino, A.S. (10 mei 2011) Four genders in Navajo culture, The Two Spirits of Fred Martinez in Newspaper Rock op http://newspaperrock.bluecorncomics.com/2011/05/four-genders-in-navajo-culture.html
Ninauposkitzipxpe (Blackfoot – Canada)
De Ninauposkitzipxpe is een ‘mannelijk-georienteerde vrouw’ (Manly-Hearted Woman) van de Blackfoot tribe in huidig Canada. Ze zijn fysiek vrouwelijk, hebben niet per se een vrouwelijke of mannelijke expressie, maar hebben wel minder sociale beperkingen dan de vrouwen van de Blackfoot.
Zie oa. Lewis, O. (1941). Manly-Hearted Women among the North Piegan. American Anthropologist, 43(2), new series, 173-187. Gevonden op http://www.jstor.org/stable/662950
Quariwarmi (Inca, Peru)
Voordat de Spanjaarden de Inca kolonialiseerden, werd in de Inca cultuur een derde gender erkent: de Quariwarmi. De Quariwarmi waren androgyne shamans die de taak hadden om rituelen uit te voeren. De Spanjaarden zagen de Quariwarmi echter als sodomieten, die niet mochten bestaan.
Zie o.a. Frontier (2017) Gender diversity around the world op https://matadornetwork.com/life/gender-diversity-around-world/
Sekrata (Madagascar)
De Sekrata zijn jongens die een vrouwelijk uiterlijk hadden en als meisjes werden opgevoed. Ze hadden lang haar in een decoratieve knot, zilveren munten in de oren en veel armbanden om de armen, polsen en enkels. Ze zien zichzelf als ‘echte vrouwen’, vergetende dat ze als man geboren zijn, en spreken na veel oefenen met een vrouwelijke stem. De samenleving van Madagaskar dacht dat ze door de inspanningen om natuurlijk over te komen als vrouw bovennatuurlijke bescherming kregen die iedereen die hen kwaad deed zal straffen.
Zie Perkins, R. (Sept 2015) Cross-Dressing Magic Intersexuals and Feminine Husbands, Polare Magazine, Oct 1995, vol 9
Sistergirls + brotherboys (Aboriginal Australian)
Inheemse transgenders zijn in Australië ook wel bekend als sistergirls en brotherboys. Hoewel er aanwijzingen zijn dat transgender en intersekse mensen veel meer geaccepteerd werden vóór de kolonisatie, zitten er behoorlijk wat stigma’s op. Mede hierdoor zijn er meer en meer support groepen specifiek voor sistergirls en brotherboys.
Zie Farrel, A, Archiving the Aboriginal Rainbow: Building an Aboriginal LGBTIQ Portal, Australasian Journal of Information Systems Farrell, 2017, Vol 21, Research on Indigenous ICT
Skoptsy (Rusland)
De Skoptsy was een zeer religieuze sekte (christelijk) uit West Rusland die op z’n hoogtepunt zo’n 100.000 leden had, en die een zeer extreme visie op gender hadden. Ze geloofden dat we een stuk appel van Adam en Eva op ons lichaam meedragen in de vorm van de testikels en borsten. De Skoptsy verwijderden dus de testikels en borsten van de volgelingen, om zo terug te keren naar wat zij geloofden de originele mens te zijn. Ze werden ontdekt rond 1772, maar in de 20e eeuw werden ze vervolgd en gedeporteerd. Toch had het in die tijd zijn hoogtepunt, maar daar is weinig meer van over. Officieel zijn er geen Skoptsy meer, maar groepen van ‘anti-seksuelen’ leven hun voorbeeld voort en beweren met een 400 tot 2000 mensen te zijn.
Zie https://www.rbth.com/politics_and_society/2016/08/25/the-skoptsy-the-story-of-the-russian-sect-that-maimed-for-its-beliefs_624175 2-3-2019
Transgenders in Iran
Iran wordt ook wel eens als het ‘transgenderparadijs’ van het Midden Oosten genoemd. Dit is voornamelijk te danken aan Maryam Khatoon Molkara, een transgender vrouw die tijdens de Iraanse revolutie in een psychiatrische instelling werd opgesloten. Ze wist vrij te komen, mede door haar hooggeplaatste netwerk, waardoor ze ook een ontmoeting met Ayatollah Khomeini wist te regelen. Deze schreef daarop een fatwa in 1986 die aanduidde dat geslachtsaanpassende operaties en hormoonbehandelingen religieus geaccepteerde medische procedures zijn. Sociaal gezien, hebben ze echter geen plek in Iran.
Zie https://www.oneworld.nl/harlot/transgender-mensen-in-iran-een-paradijselijke-hel/ 2-3-2019
Travesti (South America)
Travesti hebben een mannelijke fysiek en een feminine gender identiteit. Ze voelen zich over het algemeen aangetrokken tot niet-vrouwelijke mannen, en leven meestal door middel van prostitutie. Vaak al op vroege leeftijd beginnen jongens die als Travesti identificeren met het inspuiten van vrouwelijke hormonen.
Zie Kulick, D. (1997) The Gender of Brazilian Transgendered Prostitutes in American Anthropologist, New Series, Vol. 99, No. 3 (Sep., 1997), pp. 574-585 op www.jstor.org/stable/681744?read-now=1&seq=3#page_scan_tab_contents
Waria (Indonesia)
Waria zijn een 3e gender in Indonesië, en duiden mensen aan die in een mannelijk lichaam zijn geboren maar die in een continuüm van genderidentiteit leven. Het omvat vele identiteiten en genders, zoals travestieten, transgenders, drag queens en vrouwelijke homo’s (mannen). Wat hen echt onderscheid van transgenders in het Westen is dat er (over het algemeen) geen behoefte is aan operaties van het lichaam. De Islamitische cultuur weerhoud de waria hiervan: ze geloven dat ze als man zijn geboren en als man tot god moeten wederkeren.
Zie https://www.huffingtonpost.com/kathy-huang/tales-of-the-waria-indonesia_b_1546629.html 2-3-2019
Whakawahine (Maori, New Zealand)
Whakawahine vertaald net als Fa’afafine ‘zoals een vrouw’. Het is een Maori term voor personen met een mannelijk fysiek en vrouwelijke identiteit. Ze nemen hier soms hormonen voor en/of ondergaan operaties, anderen blijven fysiek mannelijk.
Zie oa Hutchings, J., Aspin, C. (2007) Sexualieties and the Stories of Indigenous Huia Publishers, ch. 6
Winkte (Lakota)
Winkte zijn mannen ‘met de gedragingen van een vrouw’. Winkte is kort voor winyanktehca, ook wel bekend als de Two Spirited. De Winkte nemen vrouwelijke rol en taken op zich, en ze hebben een belangrijke rol in de verhalen over de Lakota, en in hun rituelen.
Zie oa Zimny, M. (6 Jun. 2016) The Winkte and the Hundred in Hand op SDPB op www.sdpb.org/blogs/arts-ad-culture/the-winkte-and-the-hundred-in-hand
Xanith (Oman)
De Xanith zijn fysieke mannen die zich als vrouw gedragen en kleden. Over het algemeen worden ze ingedeeld bij de vrouwelijke sekse, hebben goed betaalde banen als huispersoneel, maar kunnen niet trouwen. In wettelijke situaties hebben ze echter wel het voordeel van man zijn.
Zie Wikan, U. (1978). The Omani Xanith: A Third Gender Role? Man, 13(3), new series, 473-475. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/2801943 2-3-2019
နတ်ကတော် (natka.tau)/ acault (Myanmar)
Een ‘3e gender’ die bestaan onder andere (maar niet alleen) uit mannen die kleding en sociale rol van vrouwen aannemen, bekend in het Burmees als နတ်ကတော်. Ze dienen als spirituele media in het inheemse animistisch geloofssysteem. Alhoewel een aantal နတ်ကတော် op mannen vallen, is dat niet standaard. In het geciteerde onderzoek van Coleman et al wordt Acault gebruikt, wat volgens de schrijvers van de wikipedia pagina over de Acault een erkend misverstand is doordat de onderzoekers de taal niet goed verstonden. De acault zijn namelijk mannen die seksuele relaties met andere mannen zoeken, en niet per se cross-dressers zijn en ook geen spiritueel medium zijn.
Zie Coleman E, Colgan P, Gooren L. Male cross-gender behavior in Myanmar (Burma): a description of the acault. Arch Sex Behav. 1992 Jun;21(3):313-21. PubMed PMID: 1535191
Pingback: Liefde – Lotte van Pol